Göz kapama bandı ne işe yarar ?

Göz Kapama Bandı Ne İşe Yarar? Güç, Görme ve Toplumsal Körlük Üzerine Siyasal Bir İnceleme

Bir siyaset bilimci olarak şunu fark ettim: toplumlar, neyi gördüklerinden çok, neyi görmezden geldikleriyle şekillenir. “Göz kapama bandı” bu anlamda yalnızca fiziksel bir nesne değil, iktidar, bilinç ve itaat arasındaki ilişkinin de simgesidir. Kimi zaman birey kendi isteğiyle, kimi zamansa sistemin baskısıyla gözlerini kapar. Peki, bu “kapama” eylemi ne işe yarar? Bir koruma mı sağlar, yoksa görünmez kılınmanın sessiz onayı mıdır?

İktidar ve Görmeme Stratejisi

Göz kapama bandı, iktidar teorileri açısından ilginç bir semboldür. Michel Foucault’nun dediği gibi, iktidar yalnızca baskı kurmaz; aynı zamanda neyin görülüp neyin saklanacağını da belirler. Bu bağlamda göz bandı, sadece bir bireysel tercih değil, bir ideolojik aygıttır. Karanlık, çoğu zaman iktidarın en sessiz aracıdır.

Bir toplumda insanlar gözlerini kapattığında, bu sadece ışığı değil, gerçeği de engeller. Siyasal körlük dediğimiz şey, çoğu zaman gönüllü bir karanlıkta doğar. Göz bandı, metaforik anlamda, vatandaşı edilgen kılmanın aracıdır. “Görmüyorsam, sorumlu değilim” hissi, demokratik çürümenin ilk belirtisidir. Oysa siyaset, tam da o karanlığa gözünü açık tutabilme cesaretidir.

Kurumlar, Körlük ve Meşruiyet

Devlet, tıpkı bir insan bedeni gibidir; gözleri kurumları, bilinci ise yurttaşlardır. Bir ülkede kurumlar işlevini yitirdiğinde, toplum kurumsal bir göz bandı takar. Yolsuzluğu “alışılmış”, adaletsizliği “normal” görmeye başlar. Bu noktada göz kapama bandı, bireysel değil, yapısal bir nitelik kazanır. Toplumsal düzen, gerçeğe değil, “görmezden gelme” mutabakatına dayanır.

Max Weber’in “meşruiyet” kavramını hatırlayalım: her iktidar, yönetilenlerin rızasına dayanır. Fakat bu rıza, çoğu zaman bilgilendirilmiş değil, manipüle edilmiş bir rızadır. Göz bandı burada bir metafor olarak işler: vatandaşın, kendi iradesiyle sandığa giderken bile karanlığa mahkûm edildiği bir durumu temsil eder.

Erkek ve Kadın Perspektiflerinden Göz Bandı

Siyasal kültür içinde erkeklik, genellikle stratejik ve güç odaklı bir pozisyonda tanımlanır. Erkek lider, “görmek” ve “yönetmek” eylemleriyle özdeşleşmiştir. Ancak bu görme çoğu zaman seçicidir; rakibi, tehdidi, kazancı görür ama toplumsal acıyı görmezden gelir. Göz bandı, bu seçici görme halinin sembolüdür — gücün kendini korumak için körleşmesi.

Kadın bakışı ise genellikle demokratik katılım ve toplumsal etkileşim odaklıdır. Kadın, görmeyi paylaşmak ister; diyalog kurar, empati üretir. Fakat patriyarkal düzen, bu katılımcı bakışı tehdit olarak algılar. Kadının siyasal alandaki yükselişi, göz bandının düşmesi anlamına gelir. Bu nedenle, kadınların görünürlüğü arttıkça, toplumun kolektif görme kapasitesi de genişler.

Göz kapama bandı böylece iki farklı işlev kazanır: Erkek egemen siyaset için bir koruma kalkanı, kadın odaklı demokratik siyaset için ise kaldırılması gereken bir engel.

İdeoloji: Göz Bandını Kim Takıyor, Kim Takıyor Gibi Yapıyor?

İdeolojiler, topluma yalnızca nasıl düşünmesi gerektiğini değil, neyi görmemesi gerektiğini de söyler. Göz kapama bandı, bu ideolojik manipülasyonun somut bir metaforudur. Kimi zaman medya aracılığıyla, kimi zaman eğitim sisteminde; gözlerimiz açıkken bile karanlığa hapsediliriz.

Modern propaganda, doğrudan sansürden çok “dikkat dağıtma” üzerine kuruludur. Vatandaş göz bandını takmaz, ona taktırılır. Tüketim kültürü, bilgi bombardımanı, sansasyonel haberler — hepsi birer dijital göz bandıdır. Böylece birey, farkında olmadan siyasal eylemsizlik tuzağına düşer. Karanlık artık dışarıdan değil, içeriden gelir.

Vatandaşlık ve Gözün Açılması

Bir toplumun özgürlük düzeyini, onun gözlerini açık tutma becerisi belirler. Gerçek vatandaşlık, yalnızca oy vermek değil, görmek, sorgulamak ve itiraz etmektir. Göz kapama bandı burada bir sınavdır: insanın konforlu körlük ile rahatsız edici hakikat arasında yaptığı seçim.

İktidarlar çoğu zaman vatandaşlarının karanlığa razı olmasını ister. Çünkü bilmek, görmek, anlamak — hepsi eylem doğurur. Oysa siyasal düzenin istikrarı, çoğu zaman bu eylemsizliğe bağlıdır. Göz kapama bandı, hem fiziksel hem siyasal düzeyde, huzurun değil, pasifliğin aracıdır.

Provokatif Bir Soru: Göz Bandını Kim Takıyor?

Gerçekten göz bandını kim takıyor? Vatandaş mı, siyasetçi mi, yoksa sistemin kendisi mi? Belki de hepimiz, kendi payımıza düşen karanlığa razıyız. Kimi zaman rahat uyumak için, kimi zaman gerçeğin ağırlığını taşımamak için. Göz kapama bandı işte bu yüzden en politik nesnelerden biridir — çünkü neyi görmek istemediğimiz, kim olduğumuzu belirler.

Sonuç: Görmek Cesareti

“Göz kapama bandı ne işe yarar?” sorusunun yanıtı, yalnızca biyolojik değil, derinlemesine siyasal bir sorudur. Uyku için karanlık sağlayabilir; ama toplumsal düzlemde, çoğu zaman bilinçli bir görmeme halinin sembolüdür. İktidarın en büyük başarısı, gözleri açık bırakıp zihinleri kapatmaktır. Oysa demokrasinin gerçek gücü, göz bandını çıkarmaya cesaret eden yurttaşta yatar.

Peki sen, hangi gerçeği görmemek için göz bandını takıyorsun?